De gewelven van de Torensluis stammen uit de late Middeleeuwen. Zij deden dienst als opslagruimte en als gevangenis. Aan de voet van de brug stond oorspronkelijk een stadspoort met een toren die later is uitgebouwd tot de Jan Roodenpoortstoren. In 1829 is deze toren gesloopt. De brug en de gewelven zijn gebleven.

Geschiedenis Torensluis en Jan Roodenpoortstoren
De Torensluis is in 1649 gebouwd als vervanging van een houten brug die in de late middeleeuwen ter hoogte van de Torensteeg over het Singel voerde naar de lijnbaan van Jan Rooden en andere bedrijvigheid aan de overkant. Het poortgebouw waar het in- en uitgaande verkeer over de brug werd gecontroleerd, droeg de naam van deze touwslager: de Jan Roodenpoort. Naast de drie grote stadspoorten was deze poort een van de vijf kleinere poorten in de rond 1590 voltooide stadsmuur. Bij de poort hoorde een half ronde toren: de Jan Roodenpoortstoren.

Een eeuw later is de stenen stadswal al achterhaald. Hij voldoet niet aan de gewijzigde principes van vestingbouw en bovendien is de bevolking explosief gegroeid. De eerste stadsuitleg van 1585 lost beide problemen op. De middeleeuwse stad wordt uitgebreid met een schil van circa 150 meter breedte, met daaromheen een nieuwe aarden verdedigingswal ter hoogte van de Herengracht. De oude stadsmuur wordt in 1600 afgebroken, maar de toren blijft gespaard. De houten brug wordt twee jaar later zelfs vernieuwd; door de voortgaande stadsuitbreiding is deze onderdeel van een belangrijke uitvalsroute.

In 1616 wordt de klokkentoren van het oude stadhuis wegens bouwvalligheid afgebroken, waardoor de westzijde van de stad is verstoken van tijdsaanduiding . Na een ingrijpende verbouwing door Hendrick de Keyser neemt de Jan Roodenpoortstoren die functie over. De Keyser had al eerder de Montelbaans- en de Munttoren voorzien van een nieuwe kroon, maar de Jan Roodenpoortstoren krijgt een totale make over. Om de halfronde middeleeuwse torenromp komt een vierkante stenen mantel, bekroond met een met lood beklede houten torenspits tot een hoogte van 55 meter. De bovenverdiepingen dienen als militaire gevangenis, de benedenverdiepingen als kantoor en woonhuis van de gevangenbewaarder.
Na de vrede van Munster (1648) krijgt Jan Adriaanszoon Leegwater de opdracht ook de brug onder handen te nemen. Hij ontwerpt een imposante en uitzonderlijk brede brug, met drie bogen, die de toren aan weerszijden omsluit. De oostelijke vierde boog wordt deels in beslag genomen door de torenvoet, de ruimten aan weerszijden dienen voor opslag van voorraden en als gevangenissen.

Tijdens de Franse tijd is de gevangenis berucht vanwege het wrede regime. In 1814 wordt de toren door verontwaardigde burgers bestormd om de gevangenen te bevrijden. Het gebouw wordt als gevangenis afgekeurd en fungeert nog enige tijd als kantoor waar soldaten worden gerecruteerd voor het Indische leger.
Na vertrek van de Fransen zijn de stadskassen leeg en wordt het onderhoud zodanig verwaarloosd, dat de toren in 1829 wordt gesloopt. De Haringpakkerstoren ondergaat hetzelfde lot. Stadsbouwmeester Adriaan van der Hart beseft dat hiermee belangrijk cultureel erfgoed verloren gaat en laat beide torens ten behoeve van latere herbouw minutieus opmeten.

In de loop van de twintigste eeuw raakt ook de Torensluis in verval. In de jaren vijftig wordt het voornemen om de brug in sterk vereenvoudigde vorm te herbouwen nog net op tijd omgezet in een plan voor totale restauratie. Bij die restauratie wordt de lang vergeten middeleeuwse torenvoet herontdekt, wat leidt tot twee serieuze initiatieven tot herbouw. Beide stranden op onwil van de overheid.

Wel krijgt de brug in 1987 weer een verticaal accent in de vorm van een fors bronzen borstbeeld van Multatuli, ontworpen door Hans Bayens. Ook worden in 2003 de contouren van de oude toren in het plaveisel aangegeven. De ruimten onder de brug blijven in gebruik als opslag, onder meer voor decorstukken van de Schouwburg, ook zijn er enige tijd twee galerieën in gevestigd.

In 2014 vragen Brug9buurt en StadsdorpBuurt7 de gemeente om aan de ruimtes een buurtfunctie te geven, maar hun plannen worden doorkruist door een kraakactie van studenten. In 2017 gunt de gemeente het gebruik van de Torensluis alsnog aan beide buurtgroepen. Buurthuis De Torensluis kan van start gaan.